Реферат: Творчасць Васіля Быкава і паэзія 90-х гг.

1. Характарыстыка паэзіі на сучасным этапе: другая палова 90-х гг. XX ст. — пачатак XX І ст.

Сучасная беларуская паэзія – з’ява поліфанічная і шматгранная. У сваім развіцці яна дасягнула значных эстэтычных вышыняў. Творчасць сучасных паэтаў дае нам адказы на сутнасныя пытанні быцця, раскрывае хвлюючыя думкі, складаныя перажыванні чалавека ў сённяшнім свеце болю, трывог і надзей. Праблемна-тэматычны дыяпазон сучаснай паэзіі надзвычай шырокі, бо яна – крыніца няспыннага мастацкага самапазнання. “Я” паэта заключае ў сабе шматстайнасць зместу жыцця: духоўна-душэўнага, сацыяльнага, маральна-фласофскага.

На працягу апошніх дзесяцігоддзяў беларуская паэзія прайшла складаную духоўную і эстэтычную эвалюцыю. Сучасныя паэычныя далягляды насычаны вабнымі фарбамі і колерамі слова. Беларуская паэзія абжыла многія эстэтычныя межы на шляху лірычнага і эпічнага асэнсавання жыцця, у распрацоўцы жанраў і формаў верша, вобразна-выяўленчага ладу выказвання.

Жывы свет мараў-памкненняў, радасць быцця і пакуты, боль сумлення ўмяшчае ў сабе сучасная паэзія. Яна ўмее размаўляць з сонцам і небам, чалавекам і цэлым народам, мінулым і будучыняй.

Апошняе дзесяцігоддзе было як ніколі спрыяльным для творчай самарэалізацыі асобы. Асаблівае ўнутранае пакліканне, відаць, заўсёды адчувалі І. Чыгрын, Л. Сільнова, В. Рагаўцоў, Зянон, М. Папека, А. Майсеенка, Т. Мушынская і іншыя аўтары, творчасць якіх улілася ў рэчышча сучаснай паэзіі.

90-я гады актывізавалі прыток маладых талентаў у беларускую паэзію. Выключную ролю ў лёсе паэтаў-пачаткоўцаў адыгрываў часопіс “Першацвет”, які быў заснаваны ў 1992 г. На яго старонках з’явілася няміла імёнаў маладых паэтаў: А. Пашкевіч, В. Жыбуль, С. Патаранскі, А. Дуброўскі, В. Слінко, У. Гарачка, М. Віч, Т. Барысюк, А. Брусевіч, І. Хадарэнка, В. Корбут, В. Панякевіч, Я. Лайкоў, Я. Дашына, П. Гаспадыніч і інш.

Форматворчасць і жанраўтваральныя працэсы –найважнейшы фактар развіцця паэзіі апошняга дзесяцігоддзя. У беларускай паэзіі па-ранейшаму папулярнымі былі традыцыйныя жанры балады, элегіі, санета, паслання, прытчы і некаторыя іншыя. Многія жанры мадэрнізаваліся і набылі мастацка-сінтэтычны характар, г. зн. спалучаюць у сабе рысы розных мастацкіх сістэм і стыляў.

У 90-я гады відазмянілася ода, якая набыла эмацыянальную стрыманасць, псіхалагічную заглыбленасць, медытатыўную разважлівасць. А на схіле XX стагоддзя час гучных од, гімнаў, барабанных рытмаў наогул мінуў, у паэзіі запанаваў элегічны пафас, матывы адзіноты і скрухі, вечара і змроку:”О, як я хацеў бы // Скласці шчасця оду, // Каб не мой панылы, //Непазбыўны одум!” (Г. Бураўкін). Пра тое, што стагоддзе падсумоўвала тужлівыя вершы, інтымныя споведзі, у якіх вядучым стаў пачуццёвы драматызм, сведчаць элегіі М. Танка, С. Грахоўскага, Т. Бондар, Ю. Голуба, Н. Гальпяовіча, Л. Галубовіча, Л. Рублеўскай.

Сучасных паэтаў асабліва часта прыцягвала вершаваная форма санета. Санетнае мысленне асабліва яскрава праявілася ў паэзіі Р.Барадуліна, М. Арочкі, У. Паўлава, Н. Мацяш, Р. Тармоы-Мірскага. і інш. У беларускім санетапісанні з’явіўся нават цэлы вянок санетаў “Апакаліпсіс душы” З. Маразава. Санетны цыкл паэта з’яўляецца першай спробай такога віду як у беларускай, так і ва ўсходнеславянскіх літаратурах. Гэткія ж буйныя санетныя структуры стварылі пазней М. Віняцкі (“Загойвае боль, сінь яснавокай зоркі...”) і С. Шах (“Адухаўленне”). Рэалізацыя фармальнай задачы, аднак, прывяла і да пэўных творчых выдаткаў. Гэтым вялікім па аб’ёме паэтыным тэкстам не ўсюды стае змястоўнай угрунтаванасці мастацтва слова.

У гэты час узрастае цікавасць да формальна-стылёвых эксперыментаў. Наватарства ў галіне паэтычнай формы выявілася ў творчасці М. Танка, Н. Гілевіча, Р. Барадуліна, С. Панізніка, Л. Дранько-Майсюка, А. Глобуса, В. Шніпа, А. Давыдава. Выключную ролю ў далейшым эстэтычным сцвярджэнні форматворчага пачатку мае паэзія А. Разанава. Ён увёў у беларускую літаратуру новыя паэтычныя формы: вершасказы, квантэмы, пункціры, зномы, на працягу апошніх гадоў давёў іх мастацкую жыццяздольнасць. Кожная з жанравых форм нарадзілася ў выніку пошуку прыдатнай апраткі для думкі, з імкнення перадаць яе рухомасць, імпульсіўнасць, жывую складанасць. Вершасказ – твор, напісаны на памежжы паэзіі і прозы, гэта паэтычная медытацыя, у аснове якой – выяўленне сутнасці рэчы ці з’явы. Многі творы А. Разанава ўяўляюць сабой глыбокія аўтарскія філасафемы (такія вершы паэт называе зномамі). Квантэма – ад слова “квант”, твор, які нясе ў сабе пучок, згустак эмацыянальна-інтэлектуальнай энергіі. Лапідарнасць, графічнасць малюнка вызначае аблічча разанаўскіх пункціраў. Па-наватарску загучалі версэты А. Разанава. Верагодна, назва паходзіць ад слова “версія”: паэт як бы выказвае пэўную версію свайго разумення свету, пэўнай з’явы. Версэтная форма. як сродак асацыятыўнага мыслення паспяхова скарыстоўвалася У. Арловым, А. Мінкіным, І. Бабковым, В. Слінко.

За апошняе дзесяцігоддзе даволі рваспаўсюджаным зрабіўся зварот да лаканічных форм паэтычнага выказвання. Мастацка-выяўленчыя магчымасці мініяцюры пашыраюць Н. Гілевіч у сямірадкоўях, К. Камейша у сваіх “адзор’ях”, якія складаюцца з двух-шасці радкоў. Экспрэсія слова – таксама важны паказальнік твораў малой паэтычнай формы М. Рудкоўскага, А. Вярцінскага, Ю. Свіркі, Нмацяш, Я. Гучка.

Асабліва раскаванае і нязвыклае формавыяўленне дэманструюць паэты маладзейшага пакалення. Так, паэт В. Жыбуль віртуозна напісаў паліндрамічную паэму “Рогі гор”. У паэзііі 90-х назіраецца цэлы каскад відаў і форм верша: рандо, глоса, квінціла, актава, акраверш, тэрцына, айрэна, рубаі, імаё, танка і інш. “Экзатычны” японскі від верша хоку прывабіў паэтаў розных пакаленняў – ад М. Танка да А. Глобуса і В. Шніпа, пра што красамоўна сведчыць цэлы зборнік трохрадкоўяў “Круглы год” (1996). У зборніку Э. Акуліна “Крыло анёла” знайшлі ўвасаблене разнастайныя формы верша: як традыцыйныя, добравядомыя (элегія, балада, верлібр, трыялет), так і неардынарныя па сваёй структуры: туюг, газель, концона, віланэль, рытурнэль, паліндром.

Фома верша, як паказвае ў многіх праявах сучасная творчая практыка, гэта не проста прыгожы эфект, а мастацка-выяўленчая самакаштоўнасць паэзіі. Архітэктурныя і фігуральна-адмысловыя пабудовы сучаснага верша – гэта тое, што нараджаецца ў процівагу звыклай, аднастайнай строфіцы. Пошукі ў галіне формавыяўлення, падмацаваныя эстэтычным адзінствам формы і змест, прыкметна ўзбагачаюць архтэктоніку сучаснага верша і стылёвую тэхніку пісьма, прыдаюць беларускай паэзіі новае аблічча.

Сучасная беларуская паэзія вызначаецца меладычна-музычнай экспрэсіяй слова. Менавіта таму яна была запатрабавана многімі кампазітарамі, якія стварылі на аснове вершаваных тэкстаў шматлікія песні. Некаторыя з іх сталі сапраўднымі шлягерамі. У жанры літаратурнай песні працягвалі плённа працаваць А. Ставер, А. Дзеружынскі, У. Карызна, В. Лукша, У. Някляеў. Узнялося і новае пакаленне паэтаў-песеннікаў – Л. Дранько-Майсюк, Л. Пранчак, А. Бадак, У. Пецюкевіч.

У сучаснай паэзіі далейшае развіццё атрымалі сатырычныя і гумарыстычныя жанры. Быў апублікаваны шэраг ананімных паэм. Назіраецца заняпад некалі вельмі папулярнага жанра байкі, які сасупае месца іншым разнавіднасцям сатырычнай паэзіі. Найбольш плённа ў 90-я гады развівалася пародыя і эпіграма. Па-майстэрску напісаны паэтычныя пародыі Г. Юрчанкі, А. Зэкава, М. Скоблы, П. Саковіча, Я. Мальца, У. Марука, У. Ералаева. Гэтыя аўтары дасціпна высмейваюць мастацкія хібы і пралікі сучасных вершатворцаў.

У жанры сатырычнай мініацюры напісаны “дурноты” Р. Барадуліна. Смех паэта бойкі, з’едлівы, часам простанародна грубы. Сатырычную накіраванасць маюць многія вершы Н. Гілевіча, В. Зуёнка, М. Чарняўскага, В. Жуковіча.

Заўважаецца ў паэзіі адбітак імклівага рытму і тэмпу ўрбанізаванага жыцця. Беларуская паэзія выяўляе псіхалогію, культуру і філасофію мыслення нашага сучасніка, які адчувае прастору і дух горада, жыве з ім адным няпростым жыццём.

Сёння ў беларускай паэзіі творы ўрбаністычнага зместу – даволі прыкметны тэматычны пласт, яны паўнавартнасна ўводзяць нас у космас горада, пакрысе разбураюць стэрэатып пра абсалютную вясковасць нашай паэзіі XX ст. І погляд на беларусаў, як выключна сялянскую цывілізацыю.

Традыцыйнымі ў беларускай паэіі заставаліся вершы пра вёску, бацькоўскі кут, родную зямлю. Большасць сучасных паэтаў – гэа выхадцы з вёскі, і таму натуральна тое, што з іх вуснаў гучаць песні пра сваё вясковае маленства, родныя сцежкі, дрэвы, лугі і дарогі. У сучаснай паэзіі мы сустрэнем багата твораў, напоўненых сардэчнымі пачуццямі пакланення і любові да Радзімы. Вёска – мацярык, які неадольна прыцягвае да сябе, дае мацунак. У адлюстраванні вёскі паэты, як правіла прытрымліваюцца традыцыйных, мастацка-стылёвых форм і сродкаў выяўлення, у іх творах пераважае рэалістычна-прадметны характар светаўспрымання. Апошнім часам стылёвыя формы і прыёмы паэтычнага выказвання ўскладняюцца, робяцца больш сінтэтычнымі. Поруч з “вясковымі ідыліямі”, паэтызацыяй душэўнага хараства і мудрасці вяскоўцаў паболела змрочных малюнкаў, драматычных матываў і інтанацый, звязаных з выміраннем беларускай вёскі. Настальгічныя матывы вызнычылі гучанне вершаў В. Зуёнка, М. Арочкі, Ю. Свіркі.

Развіццё пейзажнай і інтымнай лірыкі заўсёды было характэрным паказальнікам беларускай паэзіі. Паэтычная “кніга прыроды” узбагацілася творамі М. Танка, А. Іверса, Р. Барадуліна, Г. Бураўкіна, Ю. Свіркі, К. Камейшы, В. Гардзея. Прыродаапісальная лірыка – гэта паэтызацыя красы родных краявідаў, глыбока эстэтычнае стаўленне да навакольнага свету.

Сучасная лірыка мае вырызную экалагічную накіраванасць. Беларускія паэты прапаведуюць глыбока духоўныя і этычныя адносіны да навакольнага свету. Многія паэты з трывогай рэагуюць на зруйнаванне спрадвечнага нацыянальнага асяроддзя, выступаюць супраць браканьерства, варварства, глумлення з хараства.

Сучасная лірыка кахання – хвалюючая песня паэзіі, яна надзвычай багатая на матывы, глыбокія эмоцыі. Паэты выяўляюць самыя патаемныя перажыванні, стан душы. Вершы пра каханне склалі кнігі Р. Баравіковай (“Каханне”), Г. Бураўкіна (“Чытаю тайнапіс вачэй” 2001).

Лірыка кахання ў значнай ступені прадвызначае духоўна-эмацыянальнае аблічча паэтычнай творчасці М. Танка, Н. Гілевіча, Р. Барадуліна, А. Лойкі, Я. Сіпакова, А. Вярцінскага, В. Зуёнка, У. Някляева, А. Пісьмянкова, Л. Галубовіча.

Такім чынам, перыяд нацыянальна-культурнага адраджэння быў і застаецца да гэтай пары сапраўды паэтычным, уздымным, даў праявіць у творчасці арыгінальнасць, асобасны пачатак, майстэрства.

2. Праблематыка аповесці В. Быкава “Мёртвым не баліць”

У шмат якіх адносінах паваротнай для лёсу Васіля Быкава была аповесць “Мёртвым не баліць”. Яна з’явілася ў друку ў 1965 годзе ў ліпеньскім і жнівеньскім нумарах часопіса “Маладосць”. У сціслым аўтарскім выкладзе яна гучала так: “Мінулая вайна паказала, якім высокім і нізкім можа быць чалавек. Да якой велічы могуць узняцца адны, і да якой нізкасці апусціцца другія”. Гэты твор пра “чалавечнасць, без якой немагчыма было выстаяць у бязлітаснай барацьбе”. І не выпадкова, закранаючы тэму чалавечнасці, В.Быкаў згадвае пра адмоўныя вынікі культу асобы.

Васіль Быкаў, падчас напісання аповесці адштурхоўваўся ад таго, што было перажыта ім самім. Ён не раз падкрэсліваў, што твор мае шмат біяграфічнага, а сюжэтныя сітуацыі ўзяты “проста з маёй франтавой рэчаіснасці”. Аднак, нельга думаць, што пісьменнік літаральна выкарыстоўваў толькі тое, што адбывалася ў сапраўднасці. Без творчай фантазіі не абыходзяцца і ў дакументальна-гістарычнай, дакументальна –мастацкай прозе. Хоць там домысел мае строгія абмежаванні. У сваёй мастацкай аповесці, якая на строгую дакументальнасць не прэтэндуе, творчым вымыслам карыстаўся са значна большай свабодай.

Акрамя канвы падзей, аўтару трэба было стварыць вобразы людзей, што заўсёды складае галоўны клопат пісьменніка ў мастацкім творы. Бо ніякі падзейны ланцуг не ажыве без пераканальных чалавечых характараў.

Аповесць у асаблівай ступені “павернута” да таго комплексу чалавечых і грамадскіх адносін, якія моцна ўплываюць на жыццё наступных пакаленняў. Паказ мінулага перакрыжоўваецца э паказам пасляваеннай сучаснасці. У творы быў зададзены такі ўзровень мастацкай праўды, да якога тагачасны чытач, а тым больш ідэалагічныя службы проста не дараслі.

Калі ацэньваць гэты твор не толькі па яго мастацкіх адметнасцях, а перш за ўсё па тым, наколькі праўдзіва паказваецца ў ім чалавек на вайне, дык можна сказаць, што Быкаў пры ўсёй сваёй эстэтычна-выяўленчай навізне ў творчай практыцы пісьменніка застаўся ў аснове сваёй ранейшым. Ён зноў напісаў пра вайну вельмі праўдзіва мужна, але яшчэ з большым згушчэннем драматызму, з большым трагедыйным напалам.

Аўтара аповесці папракалі ў знарочыстым згушчэнні фарбаў, у празмерным нагнятанні трагічнага гучання, у празмернасці паказу і дэгераізацыі персанажаў. Так выявілася паўвекавая адарванасць літаратуры сацрэалізму ад вялікай класічнай традыцыі, якая заўсёды лічыла праўду мэтай рэалістычнага мастацтва.Так, “Мёртвым не баліць” – твор жорсткі, да краёў напоўнены драматыззмам і трагедыйнасцю. Але вінаваты ў гэтым не столькі пісьменнік, колькі сама вайна, якая жорстка абыходзілася з чалавекам. Быкаў жа сваёй аповесцю сцвярджаў элементарнае: што пісьменнік глядзіць на свет праз прызму чаллавечай душы і што пагібель аднаго чалавека азначае катастрофу сусветнага значэння.

Назва аповеці “Мёртвым не баліць” утрымлівае ў сабе і працяг: “баліць жывым”. Вельмі баліць душа малодшага лейтэнанта Васілевіча, які выжыў, але не забыў пра найгоршае, што запомніў на вайне. Прырода душэўнага болю, ад якога не можа пазбавіцца Васілевіч, больш глыбокая і складаная, бо ў ім, у адрозненні ад фізічнага болю, сканцэнтраваліся ўсе вострыя супярэчнасці ў счасным свеце, якія перараслі ў востры канфлікт.

Надзейна, пастаянна і нязменна на вайне, ды як потым выявілася і пасля вайны, толькі адно – боль. Менавіта ён і не дае ўзняцца вышэй за падзеі, думаць пра маштабнасць ахопу.

У герояў з аповесці былі прататыпы. Яны дапамагалі вывяраць твор на максімальную праўдзівасць. Героі ў аповесці змагаюцца да апошняга ў самых неспрыяльных, сапраўды трагедыйных абставінах. Яны – людзі звычайныя, але выкладваюцца да канца, ужо тым самым праяўляючы немалы геразм, а то і самаахвярнаць.

Героі аповесці “Мёртвым не баліць”, якім трэба ахвяраваць сабою, каб спыніць танкавую атаку ворага, выказваюць нямала крыўды, нараканняў на розныя недагляды, з-за якіх тая атака аказалася не толькі магчымай, але і нечаканай. Яны часам адкрыта абураюцца. Але гэта няцяжка зразумець, ўлічыўшы хоць бы тое, што людзям, паказаным у аповесці, пакуль яны яшчэ жывыя, баляць свежыя раны, асаблва нясцерпна, калі іх пачынаюць вярэдзіць, абражаючы беспадстаўнымі падазрэннямі тых, хто зрабіў для перамогі ўсё магчымае і немагчымае.

Бязглузда, у выніку нейчага недагляду, злачыннай памылкі, гінуць сябры Васілевіча. У гэтым свеце ўсё пераблыталася, ператварылася ў сваю супрацьлегласць, але якраз тады, калі здаецца, што нічога больш горшага не здарыцца, бо ўжо надышоў край усяму, як адбываецца яшчэ нешта такое, што не ўкладваецца ў свядомасць. На мінным полі, куды байцы трапілі па віне Сахно, падрываецца Каця Шчарбенка, дзяўчына, што хавае сваю спагаду да іншых за вонкавай грубасцю і рэзкасцю, але гэтым і выклікае сімпатыю да сябе. Немітусліва-дзелавітая, надзейная пры любых нечаканасцях Каця, па сутнасці сама, па дабраце сваёй спагадлівай да людскіх пакут душы, увязалася ў тую страшэнную калатнечу, якая стала для яе апошняй. “І тут я разумею: яна памрэ! Але гэта дзіка, гэта жахліва! Гэта злачынна і ненатуральна: чаму гіне дзяўчына, калі мы, трое мужчын салдат, застаёмся жывымі?”.

І ў гэтым, і ў іншых выпадках герой Быкава сутыкаецца з поўнай бязглуздзіцай, растлумачыць якую немагчыма, бо ён жыве і дзейнічае ў свеце абсурду. Ужо згаданы Васілевіч займае ў аповесці цэнтральнае месца. Яму аддадзена найбольш з таго, што было перажыта Васілём Быкавым пад Кіраваградам. Ад імя Васілевіча вядзецца апавяданне ў творы.

Як сапраўдны быкаўскі герой, Васілевіч не вызначаецца нейкай асаблівай прыкметнай мужнасцю. Наадварот, у шэрагу эпізодаў ён выглядае нават менш гераічным, чым некаторыя яго таварышы. І ўвогуле ён паказаны са звычайнымі чалавечымі рысамі, але ўсюды вельмі пераканальна, гыбока, з сапраўды быкаўскай псіхалагічнай дакладнасцю. Яму нялёгка трываць боль, ісці на міннае поле, вельмі не хочацца паміраць. Але ва ўсіх рашаючых момантах Васілевіч аказваецца на вышыні. А калі трэба, дык ён пойдзе і на самаахвярнасць, як у той барацьбе супраць нямецкіх танкаў, дзе Васілевіч толькі выпадкова застаўся жывы, зусім не разлічваючы на гэта.

Аднак калі Васілевіч намагаецца неяк адолець навакольны абсурд і ўтаймаваць стыхію хаосу, што цалкам адпавядае яго чалавечай натуры і светламу розуму, то Сахно, не ўсведамляючы сваёй разбуральнай, дыструктыўнай дзейнасці, здаецца, робіць ўсё, каб паскорыць працэс распаду чалавечай асобы. Ён у дзікай сітуацыі, калі небяспека раскладзена амаль у роўай ступені для кожнага, спрабу выгадаць, выпраўяючы наперад то аднаго, то другога з малодшых па званню. У выніку – пакутлівая пагібель жанчыны, якую невядома хто паслаў на вайну. “Менавіта гэта жорсткасць, — адзначаў Быкаў,- была адной з галоўных прычын нашых нябачаных у гісорыі страт, калі жыццё салдата каштавала менш за цынкавую скрынку вінтовачных патронаў...”.Быкаў глыбока выявіў поўную бездухоўнасць Сахно, тое, што гэта чалавек з двайнымі меркамі і двайной мараллю. Яго “жалезная цвёрдасць” жорсткасць і бязлітаснасць накіраваны толькі на іншых. Не жадаючы асабліва рызыкаваць, Сахно ідзе ўжо пракладзеным следам, аплачаным чалавечымі жыццямі. Няма яго і сярод тых, хто кладзецца пад танкі, ахвяруючы сабой дзеля будучай перамогі.

Аповесць “Мёртвым не баліць” нагадвала, як цяжка адбываецца ў свеце накапленне чалавечнасці і як шпарка можа быць зруйнавана дасягнутае крывавай цаной: “воля і мір – занадта кволыя дрэўцы, каб іх можна было вырасціць без усеагульнага клопату ўсёй трохмльярднай сям’і”. У пасляваенным роздуме Васілевіча шмат публіцыстычнага пафасу і сцвярджэння гуманістычных каштоўнасцей. Часам сапраўды ствараецца ўражанне, што аўтар, ахоплены жаданнем выказацца напоўніцу, як бы адстаўляе свайго героя ўбок і сам уступае ў адкрытую палеміку з магчымымі апанентамі. Сам аўтар зазначае:”Тады нам усё гэта ўяўлялася па-рознаму, але цяпер бачыцца ўсё ясней: нашы ахвяры былі не дарэмныя, кожная кропля крыві, пралітая на полі бою, так ці іначай набліжала нашу перамогу, таму што ў той вайне і нашым жорссткім адзінаборстве пераважвала толькі чаша, да краёў напоўненая чалавечай крывёю. Мільёны чалавечых жыццяў – красамоўнае таму сведчанне. Можа быць іменна таму на нашым баку аказалася перамога, значэнне якой непераходнае для чалавецтва”.

Ветэран Васілевіч, якога такія, як Сахно і Гарбацюк, лічылі “ротным Ванькам”, здольным адно падпарадкоўвацца, нясе ў аповесці дух змагання за свааю чалавечую годнасць ва ўмовах неспрыяльных акалічнасцей. Выпадак выключны, можа, нават, унікальны, калі адзін з многіх, хто зведаў што такое вайна, гэтак небывала абвострана ўспрымае падзеі і гытак хваравіта рэагуе на магчымыя наступствы людской забыўлівасці. Вось чаму мы бачым героя ў фінале твора перад вітрынай кнігарні, бо сярод мноства кніг, у якіх сканцэнтраваны эмоцыі, роздум і надзеі ўсіх часоў і народаў, павінна быць кніга, што перадае яго боль і яго памяць.

У аповесці “Мёртвым не баліць” яе аўтар, прыхільнік строгага рэалізму, які сам называе “бесстароннім”, “неперадузятым”, наблізіўся да разгадкі мінулых трагедый, бед і паражэнняў. Не зважаючы на негатыўную рэакцыю літаратурнага чынавенства на публікацыю гэтага твора, ён рабіў сваю справу, бо “свет, што раздзіраецца паміж дабром і злом, чакае не элегічных песнапенняў, а лекара і выратоўцы”.

Вельмі важны для разумення ўсёй мастацкай канцэпцыі твора гістарычны аптымізм пісьменніка асабліва выразна гучыць у раздзелах, якімі завяршаецца сюжэтная лінія, прысвечаная пасляваеннаму жыццю. Гэтыя раздзелы дазваляюць бачыць, што пякучая нянавісць да сахно і гарбацюкаў не спустошыла жывую душу Васілевіча, не пазбавіла яго чалавечнасці, якая цяпер, пасля ўсяго перажытага, выяўляецца ў яго гэтак жа паслядоўна і моцна, як і раней да сутыкненнем са злавеснымі тыпамі. Яна адчуваецца і ў добразычлівым стаўленні да моладзі, і ў глыбокай удзячнасці да тых, хто ратаваў яго ў гады вайны, і ў ягоным шматзначным, часам публіцыстычна завостраным, па-філасофску заглыбленым роздуме пра пільную неабходнасць для чалавецтва барацьбы за мір, пра гаючую сілу прыроды, каштоўнасць жыцця з усёй яго нялёгкай клапотнасцю.

З адкрытай публіцыстычнасцю, увогуле, нярэдкай у аповесці “Мёртвым не баліць”, сцвярджаецца тое, што ахвяры, прынесеныя дзеля перамогі, у сваёй сутнасці не былі дарэмнымі, вылучаецца думка пра неадольнасць жыцця, падводзіць качатковую рысу ўсяму, што паказана ў творы, завяршаючы яго на падкрэслена аптымістычнай ноце.


Літаратура

1. Гісторыя беларускай літаратуры XX стагоддзя. У 4 т. Т.З – Мн.: Беларуская навука, 2002.

2. Гісторыя беларускай літаратуры XX стагоддзя. У 4 т. Т.4 – Мн.: Беларуская навука, 2002.

3. Бугаёў Д. Васіль Быкаў: Нарыс жыцця і творчасці. – Мн.: Нар. асвета, 1987.

4. Буран В. Васіль Быкаў. Мн., “Маст. літ.”, 1976.

еще рефераты
Еще работы по литературе: зарубежной