Реферат: Пути повышения экономической эффективности в коммерческой эксплуатации международных авиалиний

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language:AZ-LATIN">ÛÔÿñèë: Õàrèúèáîrú, Îíóíìàùèééÿòèâÿ ìåéäàíàgÿëìÿñèñÿáÿáëÿrè.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language:AZ-LATIN">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN"> 

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">1.1 Хариъи боръун мейдана эялмяси сябябляри вя онун мцасирпроблемляри.<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:AZ-LATIN">Мцасир инкишаф мярщялясиндя игтисади вя сосиалислащатлар програмларынын щяйата кечирилмяси цзря бюйцк хяръляр иля баэлыдахили ресурсларын чатышмамазлыьыны щисс едян юлкя, бир гайда олараг дювлятбцдъяси вя тядиййя балансынын кясири проблеми иля гаршылашыр. Йаранмышвязиййятдян чыхыш йолларындан  бири юлкяигтисадиййатынын истещсал едя биляъяйиндян даща артыг истещлак етмяйя имканверян хариъдян малиййяшмядир. Бунунла баэлы олараг хариъи боръ, онун идаряедилмяси проблеми хариъи боръа ъидди ещтийаъы олан ъаван дювлят цчцн чох актуалдыр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">Хариъи боръ дейяндя резидентин гейри-резидентляр гаршысында алынмышкредит (боръ) вя онлар цзря мцяййян тарихдя юдянилмямиш фаизляр цзря топланмышющтяликляр ъями баша дцшцлцр. Хариъи борълара эяляъяк фаиз юдямяляр дахилдейил. Боръ ющтяликляринин характериня эюря хариъи боръ цмуми, дювлят вя гейри дювлят боръу ола биляр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">Цмуми хариъи боръ дейяндя резидентлярин гейри-резидентляр гаршысындаалынмыш вя юдянмямиш хариъи борълар вя юдянмямиш (вахты кечмиш) фаизляр цзряхариъи ющтяликлярин цмуми ъями баша дцшцлцр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">Боръларын йерляшдирилмяси мцщитиня эюря, цмуми хариъи боръ дювлят вягейри-дювлят хариъи боръуна бюлцнцр. Дювлят хариъи боръуна дювлятингейри-резидентляр гаршысында щюкцмятин вя йа онун сялащиййятли органытяряфиндян алынмыш борълар цзря ющтяликляр вя щямчинин алынмыш боръ васитясицзря вя бурахылмыш боръ гиймятли каьызлары цзря ющтяликляр дахилдир. Дювлятинхариъи боръунун юдянилмяси цзря юдянишляр (амортизасийа, комиссийа, фаизляр)дювлят бцдъяси вясаитляриндян мяркязи вя йа сялащиййятляндирилмиш банкваситясидя щяйата кечирилир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">Гейри-дювлят хариъи боръа резидентлярин гейри-резидентляр гаршысындаборъ олмалары нятиъясиндя ортайа чыхан ющтяликляр дахилдир. Гейри-дювлят хариъиборъунун юдянилмяси цзря юдянишляр боръ оланын юз вясаити щесабына щяйатакечирилир. Юз нювбясиндя гейри-дювлят хариъи боръу  дювлят тяряфиндян  тяминат верилмиш вя тяминатсыз боръларабюлцнцр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">Дювлят тяряфиндян тяминат верилмиш хариъи боръа резидентлярингейри-резидентляр гаршысында, дювлят тяминаты алтында хариъи боръ олмаларынятиъясиндя ортайа чыхан ющтяликляр дахилдир. Буъцр боръларын юдянилмяси цзряюдянишляр боръ оланын юз вясаитляриндян юдянилир, лакин онун юдянишгабиллиййяти олмадыьы щалда юдянишляр дювлят бцдъяси щесабына кечирилир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">Дювлят тяряфиндян тяминат верилмямиш хариъи боръа резидентляргейри-резидентляр гаршысында дювлятин тяминат вермядийи хариъи боръун алынмасы нятиъясиндя ортайа чыхан  ющтяликляр дахилдир.Бу боръларын  юдянилмяси цзря юдянишляр боръ оланын вя йаонун тяминатчысынын  (дювлят симасындаолмайан ) юз (шяхси)  вясаитляри  щесабына щяйата кечирилир.

Дювлят вя онун резидентляри хариъималиййяляшмя мянбяляриня ял атырлар, онларда юз нювбясиндя рясми вя гейри рясмиолараг ики йеря бюлцнцр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">Рясми мянбяляря ики тяряфли кредиторлар (хариъи юлкялярин щюкцмятляривя онларын агентликляри), чох тяряфли кредитляр (бейнялхалг малиййя тяшкилатлары).

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">Гейри-рясми мянбяляря коммерсийа банкларын вя онларын синдикатларынынборъларыны, тиъари вя инвестисийа банкларынын, тяъщизатчы кредитлярини дахилетмяк олар.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">Хариъи малиййяшмядя питорикляри мцяййян едяркян хариъи боръун ясас цчтипдян бириня эцзяштли кредит вя диэяр йардым нювляриня, ихраъ кредитляриня вябазар шяртляри иля борълара аид олдуьуну нязяря алмаг лазымдыр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language:AZ-LATIN">Боръаларкян борълана боръун  юдянилмяси (буруйа боръ цзря фаиз дяряъяляринин юдянилмясидя дахилдир) цчцн юзцнцнбаъарыьыны нязяря алмалыдыр, чцнки щяддиндян артыг боръланма вя йа онунгейри-расионал истифадяси чох ъидди боръ йцкцня эятиря биляр, бу да юзнювбясиндя дювлятин сосиал-игтисади вя малиййя сийасятинин щяйатакечирилмясини  ящямиййятли дяряъядячятинляшдиря биляр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language: AZ-LATIN">Щяр бир юлкя цчцн ъялб едилян хариъи боръларын щяъми ики факторламцяййян едилир:

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">1.Юлкяня гядяр хариъи капиталы сямяряли истифадя едя биляр;

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">2.О,щансы щяъмдя боръа хариъи юдямялярля баьлы проблемляри мейдана ьялмяси рискиолмадан  хидмят едя биляр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">             Хариъи кредитлярин ашаьыдакынювляри мювъуддур:

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">1.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Эцзяштли кредитляр вя хариъи йардымын диэяр нювляри.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Бу нювяинкишафы рясми кюмяк (ИРК) аиддир. ИРК щюкумят органлары вя йа чохтяряфлитяшкилатлар тяряфиндян игтисади инкишафын вя рифащын дясияклянмяси мягсядиляверилян субсидийа вя кредитлярдян ибарятдир. Щярби йардым ИРК-йа дахилдейил.Бурада грант елементи кими эюстяриъини гейд етмяк лазымдыр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Грант елементи –верилмиш кредитин эцзяшт дяряъяси эюстяриъисидир.О, ъари дяйярля боръун хидмятицзря эяляъяк юдянишлярин фярги кими щесабланыр вя кредитин номинал щяъминдянфаизлярля ифадя едилир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">2.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Ихраъ кредитляри подратчыоарынмал вя йа хидмятляринин айрыъа алышларыны малиййяляшдирир. Онлар билаваситя ихраъатчылара вериля биляр вя бу щалдатяъщизатчы кредити адланырлар. Лакин ихраъ кредити чох вахт ихраъатчынынкоммерсийа банкларына верилир. Бу ъцр кредитляр алыъы кредитляридир. Онлар цзряфаиз дяряъяляри кредитор юлкянин щюкумяти тяряфиндян  субсидийалашдырыр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Хариъи фяалиййятин статистикасыцзря бейнялхалг ишчи групу тяряфиндян хариъи боръун стандартмцяййянляшдирилмяси ашаьыдакы кимидир:

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Мяъму хариъи боръ щяр щансы айрыъазаман анында юлкянин гейри-резидентляр гаршысында ясас мябляьи (принсипиал)фаизлярля вя йа онларсыз юдямяк вя йа фаизляри ясас мябляьля вя йа онсуз юдямякцзря бюлцшдцрцлмцш вя юдянилмямиш контракт ющдяликляринин ъямидир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">       Боръа йалныз боръ алан тяряфиндянфактики алынмыш, щяля юдянилмямиш вя ляьв едилмямиш мябляьляр дахилдир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">   

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»"> Хариъифяалиййятин учоту эюстяриъиляри ики бюйцк бюлмядян ибарятдир:

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">1.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Мцяййян заман анында сявиййя(топланмыш галыглар) эюстяриъиляри.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">А) Бюлцшдурулмцш юдянилмямиш боръ. Бу,кредитин юдянилмямиш галыьыдыр. О, боръ алана кредит щесабына (онун тяряфиндянистифадя олунмуш) верилмиш вясаитлярин топланмыш (кумулйатив) мябляьля ляьведилмиш вя дейишдирилмиш мябляьлярин фяргиня бярабярдир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Б) Бюлцшдцрцлмямиш галыг. Бу кредитин ощиссясидир ки, борълу тяряфиндян щяля алынмайыб, лакин кредиторун ону чатдырмагющдялийи вар.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">В) Ясас мябляьин вя фаизлярин сцрятляндирилмишюдяниши. Бу боръун юдянилмяси цзря вахты чатмыш, анъаг щяляюдянилмямиш  юдянишлярин топланмышмябляьляридир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»"> 2.Мцяййянвахт дюврцндя апарылмыш ямялиййатлар щаггында эюстяриъиляр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">А) Кредит ющдяликляри. Бу, кредиторун боръ алана ссуда вермяйяразылашдыьы мябляьдир. Боръун башланьыъ мябляьиня ялавяляр кредит ющдяликлярикими гябул едилир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Б) Айрылмыш вясаитляр (фактикичатдырылмыш вя йа истифадя олунмуш)  Букредитин щесабат дюврц ярзиндя истифадя олунмуш мябляьидир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">В)  Амортизасийа. Бу, боръунясас мябляьинин (принсипиалынын) боръ алан тяряфиндян щесабат дюврцндяюдянилмиш щиссясидир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Г) Боръун хидмяти цзря юдянишлярин цмуми мябляьи. Бу, амортизасийа вяфаиз юдямяляринин мябляьидир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Д) Ляьв етмяляр. Ющтялийин истифадя олунмамыш шиссясинин ляьв едилмяси.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Е) Силмя. Бюлцшдцрцлмцш юдянилмямиш боръун ляьв едилмяси.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Ъ) Ислащат. Юдямя вахты чатмыш, лакин вахты узадылмыш, йенидян тяшкиледилмиш вя йа дейишдирилмиш (башга ющтяликлярля) принсипалын вя йа фаизляринмябляьидир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">      Хариъиборъ бющраны 1982-ъи илин августунда, Мексиканын хариъи коммерсийабанкларына юзцнцн боръуну юдямяк габилиййятиндя олмадыьы вахтдан башлады. Елящямин вахт, бир сыра латын Америкасы юлкяляри борълар цзря юз юдямяляринин бирщиссясинин дайандырылмалары щаггында елан етдиляр.Хариъи боръ бющраны тезликлячох сайда юлкялярдя йайылды вя регионал щадисядян дцнфа, бейнялхалг щадисяйячеврилди.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">      Боръ бющранынын йаранмасы сябябляри:

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">1)<span Times New Roman"">      

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">70-ъи иллярин орталарына кими инкишаф етмякдяолан юлкялярин (ИЕОЮ) ясас хариъи малиййя мянбяляри кими, инкишафа йардымкомитясинин цзв юлкяляри, шяхси бирбаша капитал гойулушлары вя ихраъ кредитляритяряфиндян инкишафа икитяряфли рясми йардым чыхыш едирди. Онларын пайына хариъимянбялярин 60-80%-и дцшцрдц. 70-ъи иллярин яввялляриня кими йалныз айры-айры ирибанклар, адятян Британ банклары,ИЕОЮ-ляр иля айры-айры кредит мцнасибятляриня сащиб идиляр. 70-ъи илляриникинъи йарысындан сонра бу малиййяляшмя мянбяляринин ролу ящямиййятли дяряъядяазалды. Лакин, банк мянбяляринин пайы артды. (ъядвял 1).

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">2)<span Times New Roman"">      

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Нефтин гиймятинин он гат артмасы (1973-ъц илинсону) неф титхал едян юлкялярин, ясасяндя ИЕОЮ-лярин ъари ямялиййатлар цзрятядиййя балансынын кясиринин артмасына эятирди. Йаранмыш вязиййятдян ян садячыхыш йолу ИЕОЮ-лярин тядиййя балансынын кясиринин ОПЕК дювлятляри тяряфиндянмалиййяляшдирилмяси ола билярди. Бу, бейнялхалг капитал базарынын структурунунпозулмасына йол вермязди. Лакин мювъуд олан институтсионал вя базартяшкилатлары Авропа валйута базарларынын эенишлянмяси иля эцъляняъяк, ОРЕК вядиэяр ИЕОЮ-ляр арасында бирбаша малиййя яламятляринин гурулмасына манийячиликтюрядирдиляр. Буна эюрядя транс милли банклар (ТМБ) ОРЕК юлкяляринин тядиййябалансынын салдосунун мцсбят тякрар чикляшдирилмясини щяйата кечирмяйябашладылар.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">3)<span Times New Roman"">      

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">ИЕОЮ-ляр тяряфиндян кредитя тялябин артмасымцяййян юлчцдя дцнйа игтисадиййатында структур дяйишикликлярля баьлы иди. Трансмилли карпарасийалар тяряфиндян ИЕОЮ-ляря бир сыра яняняви истещсалынкючцрцлмяси айры-айры – цчцнъц дцнйа юлкяляриндян инвестисийайа тяляби артырды.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">4)<span Times New Roman"">      

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">ИЕОЮ-ляря ТМВ-лар тяряфиндян тягдим олунан йениборъларын шяртляри тялябин артмасыны стимуллашдырды.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">5)<span Times New Roman"">      

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Валйута курсларыны гейри-стабиллийи, эцълцинфлйасийа вя ишэцзар активлийин дцшдцйц дюврдя борълардан истифадя нефтидхаледян юлкялярин йени игтисади мцщитя уйьунлашма баъарыьыны зяифлядирди.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">6)<span Times New Roman"">      

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Чох вахтлар ссуда (боръ) капиталы базарынданъялб олунан щюкумят вя корпарасийаларын ъари хярълярини малиййяляшдирмяйя вякющня борълары юдямяйя хярълянирди.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">7)<span Times New Roman"">      

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Боръларын чох щиссясинин АБШ доллары верилмяси(1974-1984-ъц илляр арасында 65-76%). Буда долларын курсунун артмасы щалындаюлкяляр алдыгларындан даща чох юдямяли олдугларында юзцнц якс едир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">8)<span Times New Roman"">      

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Орта мцддятли игтисади артым <span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-ansi-language:FR">t<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">сиклынын  (дюврцнцн) тясири алтында тякрар истещсал просеслярин дцнйатясяррцфатында дяйишмяси вя дцнйа базарында гиймят прогрессийаларындяйишмяси.80-ъы илляря ИЕОЮ-лярин боръларынын ясас щиссясинин юдянилмяси иляцст-цстя дцшдц.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">9)<span Times New Roman"">      

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Бейнялхалг борълар цзря юдямялярин артмасыкредитя тяляби йенидян артырды, лакин инди ися, боръларын юдянилмяк цчцн. Лакинбанклар ИЕОЮ-ляря йени ссуда (боръ)-ларын верилмясини азалтды. Онлар цчцнъцдцнйа дювлятляринин ликвидлийинин писляшмяси щалыда юдямямя перспективляриндянгорхдулар.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">10)<span Times New Roman"">  

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»"> Бир сыраюлкялярдя хариъи боръ бющранынын йаранмасына капиталын хариъя гачмасы тяканвермишди. 1976-1985-ъи иллярин рягямляриня эюря, йцксяк хариъи борълу юлкяляркапиталын гачмасы нятиъясиндя 200 милйард доллар (АБШ) итирибляр. Бу рягямбахылан дюврдя ИЕОЮ-лярин алдыглары боръун тяхминян

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">50%-и тяшкил едир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">    1987-ъи илдян бяри ИЕОЮ-лярин хариъи боръу хейли артмышдыр.1996-ъы илдябу рягям 1,8 трилйон доллар (1986-ъы илдя 1 трилйон доллар) тяшкил етмишдир.Боръун ймуми щяъминин артмасынын бир щиссяси статистикадыр, реал дейишикликдейил.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">О, кредитин диэяр валйуталардаверилмясиндя доллар щяъминин артмасына эятирян долларын зяифлямяси илябаэлыдыр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">    90-ъи илляр бейнялхалг боръда йени ситуасийаларда характеризя олунур –йени груп ири борълулар – МДБ юлкяляри йаранды. 1996-ъы илдя онларын хариъиборъу 272 милйард доллара чатды.Бу ресурсларын Гярбдян Шяргя щярякяти илямцяййян олунан, бейнялхалг боръ капиталы базарынын глобал структурунда йенищадися йаратды.Бязи щалларда боръларын юдянилмяси йцкц бу юлкяляр цчцнйцксяк  олду. Бязиляри борълар цзряюдямяляри щяйята кечирмяйи тамамиля баъармырдылар.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">    ИЕОЮ-лярин бейнялхалг боръ бющранынын щялл едилмяси цзря щяйатакечирдикляри тядбирляр 80-ъы иллярин яввяляри иля мцгаисядя онларынвязиййятинин ящямиййятли дяряъядя дяйишмяйиб. Боръ бющранынданчызмаг цчцнИЕОЮ-ляря кредитляряи юдяйя биляъяк

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">сявиййяйя эялмяси, онлар щямчининборъ сявиййяси иля диэяр дейишянляр арасында дайаныглы нисбятляря сащиболмалыдырлар.Бунлар боръ юдямяляри вя ихраъ мядахили арасындакы нисбятляр,боръун щяъми иля ЦДМ-ла (цмуми дахили мящсул ) ихраъ нисбяти стабил боръиндикатору кими истифадя олунур, боръ йзря юдямялярин ихраъ мядахилиня нисбятиися боръун ъари йцкцнц эюстярир. Щесаб едилир ки, юлкя стабил инкишаф едябиляр, о вахт ки, боръун ихраъ мядахилиня нисбяти 200-250%-дян аз, вя боръ цзряъари юдямяляри 20-25%-и кечмир. (Ъядвял-2).

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">    

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">1. 2.  Хариъи боръ вя бейнялхалг кредиттяшкилатлары.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">      Дювлят вя онун резидентляринин рясмихариъи малиййяляшмя мянбяляриндя олан чохтяряфли кредитляр-чохтяряфликредиторлар тяряфиндян верилир.Чохтяряфли кредиторлар- бейнялхалг тяшкилатлардыр(БВФ, БЙИБ, АЙИБ вя с.). Бу тяшкилатларын юзцня мяхсус хцсусиййяти ордадыр ки,онлар юзляри вясаитлярин аккумулйасийасы вя онларын сонрадан боръ алан юлкялярякредит вермяк мягсяди иля дцнйа боръ капиталы базарында боръ алан кими чыхышедир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">  Чохтяряфли кредитляр ики тяряфли кредитляр кими алан юлкя щюкумятлярининтядиййя балансянын, милли валйутасыны дювлят бцдъясинин кясиринин, критикидхалын, игтисади вя сосиал инкишафа тякан верян лайищяляринмалиййяляшдирилмяси цчцн верилян боръдур. Бу боръларын характерик ъящятиондадыр ки, бейнялхалг малиййя тяшкилатлары мянфяяти максимумлашдырмаг мягсядиниэцдмцшляр, ясас мясяля юз ямялиййатларыны, игтисади ислащатлары вя инкишафытямин едя биляъяк сащялярдя ъямляшдирмяк. Кредитляр чох вахт узун мцддятлидир,лакин щямишя эцзяштли дейил. Ваъиб аспектлярдян бири дя одур ки, бейнялхалгмалиййя тяшкилатларынын вердикляри кредитляр щям игтисади, щям дя сийасихарактер дашайыр, чцнки бу тяшкилатлардан алынмыш кредит боръ аланынетибарлыьыны характеризя едир вя диэяр кредиторлар цчцн мцяййян тяминат тяшкиледир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">      Бейнялхалг малиййя тяшкилатларытяряфиндян кредитляшмя бу тяшкилатларын цзвляринин кредитляшдирилмяси кимищяйата кечирилир. Кредит цзря вясаитлярин айрылмаздан яввял бу тяшкилатларынишчи груплары игтисади вя сийаси ситуасийасы юйрянмяк цчцн боръ алан юлкяйясяфяр едирляр. Боръ алан юлкянин нцмайяндяляри иля бирликдя малво игтисадистабиллийя вя инкишафа шяраит йарадан лайищялярин кредитляшдирилмяси програмыишляниб щазырланыр. Бцтцн малиййяляшмя мцддяти ярзиндя бу тяшкилатларын ишчигруппасы програмын реализасийасы просесинин инспексийа етмяк мягсяди иля боръалан юлкяйя сяфярляр едирляр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Боръларын верилмяси кредитразылашмасында нязярдя тутулмуш програларын вя кредитляшмя шяртлярин йериняйетирдийи заман айрылмасы щяйата кечирилян франслара бюлцнцр. Боръ алан юлкяконкрет лайищяляр тягдим едир вя бунларын тясдигляндийи щалда бейнялхалгмалиййя тяшкилатлары тяряфиндян боръ цзря вясаит айрылыр. Боръ цзря вясаит,юлкянин мяркязи банкыны корреспондент щесабына вя йа лайищянин щяйатакечирилмясиня кредит тягдим едян, минимум «АА» категорийайа сащиб биринъисинифхариъи банкларын ихтисасдырылмыш щесабларына дахил олур.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">      Онуда гейд етмяк лазымдыр ки,кредитляшдирмя бейнялхалг тяшкилатлар артыг мювъуд боръу да нязяря аларагалынмыш кредитин юдянилмяси имканларына, дювлят бцдъясинин кясириня вя диэярмакро игтисади эюстяриъиляря хцсуси диггят верирляр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">    Дцнйа мцщарибясиндян сонра бейнялхалг игтисади мцнасибятляри тянзимлямякмягсяди иля йаранан ян ири тяшкилатлар сырасында малиййя-кредит тяшкилатлараилк нювбядя Бейнялхалг валйута фонду вя Дцнйа банкы аиддир. Бу тяшкилатлар ейнивахтда 1944-ъи илдя Бреттон-Будс шящяриндяки конфрансын гярарларына уйьунолараг 1945-ъи илин декабр айында йаранды.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">      Б

e<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">йнялхалг валйутафондунун (БВФ) ясас вязифяляри бейнялхалг валйута мцнасибятлярининтянзимлянмяси, бейнялхалг тиъарятин баланслашдырылмыш инкишафынын тяминедилмяси, валйута курсларынын стабиллийинин горунмасы вя рягабят мягсядиля онунуъузлашдырылмасынын алынмасы, ъари ямалиййятларын апарылмасы цчцн чохтяряфлищесаблашмалар системинин йарадылмасы вя нящайят цзв юлкяляриня тядиййябалансынын саьламлашдырмаг цчцн малиййя ресурсларынын верилмяси, Лакин бушяртляр милли вя дцнйа инкишафына зяряр вермяйяъяк щяддлярдя щяйата кечирир.БВФ-нин игамятэащы- Вашингтонда йерляшир. Онун низамнамясиня бир нечя дяфядейишикликляр олмушдур.   1969-ъу илдяхцсуси юдямя васитяляринин гябул едилмяси иля   (СДР) ялагядар олараг1976-78-ъи иллярдя Бреттон-Будс валйутасистеминин даьылмасы вя Йамайкавалйута  системинин  йаранмасы мцнасибяти иля вя нящаййят  1992-ъи илдя  БВФ-на ола  борълары юдямяйян  юлкялярин  сяс вермя  щцгугундан   мящрум едилмяси барядя   мцддяалар   низамнамяйя  дахил  едилмишдир. 

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">          БВФ-нин  кредитляри  фонд тяряфиндян  дюнярливалйуталарын милли валйуталара (боръ алан валйутасына) сатылмасываситясиля   щяйата   кечирир вя  онун  юдянилмяси  боръу   алан   юлкянин  дюнярли валлйутасына   вя   йа    СДР     юдямякля    юз  валйуталарыны   эери   алмасындан ибарятдир.(Ъядвял-2).

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">   . БВФ-и БМТ-нин ихтисаслашдырылмыш институтудур. 182 цзвц вар.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">   . Идаря етмя органы «идаря едиъиляр шурасыдыр».

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">   . Дюнярли олмайан валйутайа малик юлкяляр БВФ-дан боръ алмаг цчцн алынмышкредитин мябляьиндян юз валйуталарыны эиров гойур. Кредит мцддяти кечдикдянсонра боръ алан юлкя юз милли валцутасыны эери алмалы вя бунун мцгабилиндяБВФ-нин СДР вя йа щяр щансы дюнярли валйута иля боръуну гайтармалыдыр. Борълуюлкя БВФ-да олан милли валйутасыны башга юлкя аларса боръ юдянмиш олур.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">   . Юлкяляр БВФ-дан юз квотасынын 125%-и гядяр ала биляр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">   . Юлкянин БВФ-дакы квотасыны 25%-ня ещтиййат пайы дейилир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">   .  Щярбир цзв дювлят 250 базис сяся вя 100 мин СДР-я малик олур.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">     (Ъядвял-4).

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">   . СДР  1969-ъу илдя 5 ясас валйутасябяти ясасында йараныб.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">   . БВФ-нун квотасынын щяъми-145 млйд СДР (218 млйд доллар)

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">      Дцнйа банкы групу 5 гаршылыглы ялагядяфяалиййят эюстярян гурумлардан ибарят вя онун ясас вязифяси инкишаф етмишюлкяляр тяряфиндян ИЕОЮ-ляря малиййя йардымы эюстярмякдян ибарятдир. Дцнйабанкынын тяркибиня дахил олан гурумлар:

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">1)

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Бейнялхалг йенидянгурма вя инкишаф банкы(БЙИБ): Бу ясас гурумдур вя бязян дцнйа банкынын бу банк щесаб едирляр.180-а гядяр юлкяни бирляшдирир. Низамнамя фонду 142 млйд доллардыр. Цзв юлкялярюз квоталарынын 20%-ни нягд пулла, онун 2%-и сярбяст дюнярли валйута иля, 18%-иися милли валйутадыр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">      БВФ-дан фяргли олараг дцнйа банкы гысамцддятли игтисади боръларла дейил, узун мцддятли кредитля мяшгулдур. Идаряетмяшурасы цзв юлкяляр тяряфиндян тяйин олунан тямсилчилярдян, адятян малиййяназирликляри вя мяркязи банкын сядрляри сявиййясиндян ибарятдир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">2)Бейнялхалгинкишаф ассосиасийасы (БИА):

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">игамяткащы – Вашингтондадыр. 160 цзв вар. БИА-сы БЙИБкими игтисади инкишаф цчцнящямиййятли лайищялярин малиййяляшдирилмяси цчцн вясаит верилмяси тяминетмякдян ибарятдир. Лакин БЙИБ-дан фяргли олараг БИА-сы капиталынынбазарларындан дейил, диэяр мянбялярдян топладыьы цчцн ян зяиф ИЕОЮ-ляря фаизсизкредит верир. Бу мянбяляр ашаьыдакылардан ибарятдир:

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">-<span Times New Roman"">     

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">БЙИБ-инэялирляри;

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">-<span Times New Roman"">     

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Юлкяляринцзвлцк щаглары;

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">-<span Times New Roman"">     

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Гайтарылмышкредитляр<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">БИА-сы иллик эялири 1308 доллардан ашаьы оланюлкяляря кредит айырыр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Щяр бир лайищя БИА-сы тяряфиндян ъиддиекспертиза олунараг 35-40 ил мцддятиня верилир. Илк 10 илдя гайтарылмасы тяляболунмур вя олаъаг инзибати хярълярин юдянилмяси цчцн комиссион щаггы алыныр.Кредитляр юлкянин милли валйутада верилир вя анъаг БЙИБ-нин цзв юлкяляриняверилир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">3)Бейнялхалг малиййя корпарасийасы (БМК):

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">174 цзвц вар. Ясас игамяткащы – Вашингтондадыр. Малиййя корпарасийасыбейнялхалг

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">йенидянгурма вя инкишаф банкындан (БЙИБ) фярглиолараг щюкцмятя йох, билаваситя мцяссисяляри малиййяляшдирир. Бунунмалиййяляшдирмя мянбяйи юзцнцн низамнамя капиталы (1,4 млйд доллардыр) БЙИБ-нинкредитляри эялирдян айырмалар вя бейнялхалг малиййя базарларындан ъялб олунмушкредитлярдир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">    Малиййя корпарасийасы кредитлярини 5 илдян 15 илядяк йцксяк рентабеллихцсуси мцяссисяляря вермякля юзял бюлмянин инкишафына тятбиг едир. Малиййякорпарасийасы щяр бир лайищядя анъаг 25%-ини юзц малиййяляшдирир, галанларыцчцн инвестар капиталы йардым едир. Щазырда малиййя крпарасийасыны вердийикредитин щяъми тяхминян 7 млйд доллар (АБШ)-дыр. 1956-ъы илдя йарандыьы дюврдяниндийядяк мцхтялиф лайищялярин щяйата кечирилмясиня 21,2 милйард доллар (АБШ)вясмит сярф етмиш вя 129 юлкядя 852 мцяссисянин малиййяляшдирилмяси цчцн 15милйард долларлыг ялавя инвестисийасынын тямин етмишдир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">4)Инвестисийайа зяманят верилмяси цзря бейнялхалг агентлик:

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»"> 134 цзвц вар. Игамяткащы – Вашингтондадыр.Онун фяалиййятинин ясас мягсяди дцнйа банкы групунун структурунун фяалиййятиняялавя олараг зяиф инкишаф етмиш юлкялярдя истещсалын инкишафы цчцн хариъиинвестисийанын ъялбини стимуллашдырыр вя агентлийин цзвц олан бир юлкянин диэярцзв юлкядяки инвестисийанын гейри-коммерсийа сыьорталанмасы вя йенидянсыьортланмасы цчцн зяманятля верилмясиндян ибарятдир. Зяманят мянбяйи низамнамяфонду (1милйард доллардыр).

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">     Аэентлик сечилмиш инвестора гоймуш инвестисийанын 90%-я гядярин 15-20 илярзиндя гейри коммерсийа рискляри цчцн сыьорталайыр. Гейри-коммерсийа рискляридедикдя, сийаси, игтисади рисклярдян хцсусиля експропорсийанын (щюкцмят эцълявясаитин ялиндян алынмасы), валйута вясаитинин трансферинин щюкцмят тяряфиндянгябул олунмуш ганунлара эюряЮ мцгавилянин позулмасы, юлкя дахилиндяки сийасигарышылыглар, инглаблар, чеврилишляр вя с. дахилдир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">5)Инвестисийа мцбащисясинин тянзимлянмясинин бейнялхалг мяркязи:

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»"> 1966-ъы илдя йараныб. Онун ясас мягсядибейнялхалг инвестисийаларын щярякятини тямин етмяк цчцн, арбитраъарашдырмаларын эюстярилмяси, щюкцмятля инвестор арасындакы мцбащисянин щялледилмяси, мцвафиг елми-тядгигатларын тяшкили вя айры-айры юлкяляриндякиинвестисийа ганун вериъилийи щаггында мялуматларын топланмасындан вяйайылмасындан ибарятдир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">      

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:AZ-LATIN">Щазырда мцсялман тяшкилатларында ян фяал оланыИслам Конфрансы тяшкилатыдыр (ИКТ). <span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Бутяшкилат 1969-ъу илдя Рабат шящяриндя (Мяракешдя) йарадылыб. 1991-ъи илдяАзярбайъан Ислам Конфрансы тяшкилатына цзв гябул едилиб. ИКТ-нин бир сыраихтисаслашдырылмыш кюмякчи идаряляри вардыр, о ъцмлядян ислам инкишаф банкы.Ислам инкишаф банкы 1974-ъи илдя тяшкил олунуб. 47-дян чох цзвц вар. Бу банкинкишаф етмякдя олан юлкяляря нефт доллары иля йардым эюстярян тясисатлардан

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">биридир. Ислам инкишаф банкы мцяййян лайищяляринмалиййяляшдирмяк, борълар вермяк, малиййя йардымы эюстярмяк кими бир чохфунксийалар йериня йетирир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»"> Исламинкишаф банкы фаизсиз кредитляр верир. Анъаг бу кредитляр цчцн эцзяшт дюврц 10иля гядярдир. 18 илдян 40 илядяк олан мцддят цчцн ися кредитляря эюря 2-3%хидмят щаггы (комиссйон йыьым) тяляб едилир. Банк тиъарят мягсядляри цчцнкредит вермякля эютцрцлян ямтяянин дяйяринин 5-10%-ни тутур.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">      Авропа Йенидянгурма вя Инкишаф Банкы (АЙИБ)– бейнялхалг тяшкилат олуб. 29 май 1990-ъы илдя разылашма ясасында тясисолунуб.АЙИБ-нин тясисатчылары 40 юлкя олмушдур, щямчинин Авропа шурасы вяАвропа инвестисийа банкы. (МДБ-дя тясисатчылар сырасына дахилдир) АЙИБ-нин 59цзв юлкяси вар.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">     АЙИБ-нин мягсяди мяркязи вя шярги Авропа дювлятляриня дювлят хцсуси (юзял)секторларынын инвестисийа лайищяляринин малиййяляшдирилмяси кредитляринверилмяси вя онлара тяминатын щяйата кечирилмяси васитяси иля миллиигтисадиййатларынын инкишафына тякан вермякдир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">АЙИБ-нин сящмдар капиталы 10 милйард ЕКЦ тяшкиледир вя 1 млн. сящмя бюлцнцб, щярясинин номинал дяйяри 10000 ЕКЦ. Щяр цзвюлкянин имза атмалы олдуьу минимал сящм сайы – 100 ядяд, бунлардан 3/10-и адивекселлярля юдянилмялидир, 7/10-ни екстремал вязиййят йарандыгда юдянилир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">     АЙИБ-и истещсалын инкишаф етдирилмяси цзря (юзял сектора 60%, дювлятсекторуна 40%) кредит верир. Инвестисийа лайищяляринин техники тяминаты вямалиййяляшдирилмяси цзря цмуми лайищянин 35%-иня гядяри малиййяляшдирир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">     1995-ъи илдя АЙИБ-и 11 милйард доллар щяъминдя тяхминян 150 инвестисийалайищяси тясдиг етмишдир. (Ъядвял-5).

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»; mso-ansi-language:FR">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">1.3.  Азярбайъан Республикасынын хариъи боръу вяонун  гайтарылмасы  проблеми.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Хариъи игтисади ялагялярсистеминдя, онларын тянзимлянмяси механизминдя хцсуси йени хариъи боръ проблемитутур. Дцнйа тяърцбясиндя, бу ваъиб малиййя эюстяриъиси, кечид игтисадиййатлыюлкянин, щямчинин дя, Азярбайъанын хариъи игтисади стратегийасынынформалашмасында бюйцк рола маликдир. Хариъи малиййяляшмя дахили ресурсларынчатышмамазлыьы иля, базар ислащатлары, дювлят бцдъяси вя тядиййя балансы кясирицзря програмларын щяйата кечирилмяси иля баьлы кечид игтисадиййатларын

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">проблемляринин щяллиндя хцсуси актуаллыггазаныр. О юлкяйя имкан верир ки, юзцнцн игтисадиййатыны истещсал едябиляъяйиндян чох истещлак етсин. Бунунла баьлы хариъи боръун йаранмасымянбяляри, структуру вя идаря едилмяси мясяляляри эетдикчя бюйцк ящймиййят кясбедир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">     Хариъи боръ проблеминин щялл едилмяси нюгтейи нязярдян пост сосиалистюлкяляринин игтисадиййатларында баш верян просеслярин анализи, онун ашаьыдакыясас мейдана эялмя сябяблярини ашкара чыхармаьа имкан верир:

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">1)<span Times New Roman"">              

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Дювлятхяръляринин артмасы;

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">2)<span Times New Roman"">              

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Бцдъякясири;

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»;mso-fareast-font-family:«Azeri Times Lat»; mso-bidi-font-family:«Azeri Times Lat»">3)<span Times New Roman"">              

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Тядиййябалансындакы кясир;

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Бцдъя кясири цзяриндя нязарятин итирилмяси вяонун тянзимлянмясинин инфлйасийа методлары фискал гейри-стабиллик шяраитиндякечид игтисадиййатлы юлкялярдя хариъи борълулуг ситуасийасыны дяринляшдиря вящятта хроники щала сала биояр. Бцдъя иля тядиййя балансы арасында хятти,бирбаша функсионал ашылылыг вардыр. Тядиййя балансынын кясири узунмцддятлималиййя тялябаты, хариъи боръ ющтяликляри, инвестисийа лайищяляри вя саиря илябаьлыдыр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Тяърцбя эюстярир ки, узун мцддятливя ящямиййятли бцдъя кясирляри дювлятин хариъи боръунун сцрятли артмасынаапарыр. Беля ки, яэяр Азярбайъанын бцдъя кясири 1993-ъц илдя 9,4 млн. доллар (АБШ)едирдися, 1999-ъу илдя 110 млн-дан чох олмушдур. Щяля бу илляр ярзиндяреспубликанын хариъи боръу мцвафиг олараг 59,4 млн. доллардан 998,3 млн.доллара галхмышдыр. Буна бахмайараг ики мигйаслы базар ислащатлары вя малиййястабилляшдирилмяси програмынын щяйата кечирилмяси нятиъясиндя Азярбайъандапул-кредит емисийасы дювлят нязаряти алтына гойулмушдур. Нятиъядя бцдъя кясириЦДМ-ла эюря 10,4%-дян  (1994-ъц илдя)2,8%-я (1999-ъу илдя) гядяр азалмышдыр.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">1996-ъы илдя «Милли банк вя коммерсийа банкларыщаггында» гябул едилмиш йени ганунлар Милли банк антиинфлйасийа пул-кредитсийасятинин вя банк системи цзяриндя тиъарятин щяйата кечирилмяси цзря нисбятяндаща эениш имканларла вя сялащиййятлярля сялащиййятляндирир.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Фаиз сийасяти инфлйасийа эюстяриъиляриня уйьундурвя йенидян малиййяляшдирмя дяряъяляринин азалмасына мей эюстярир. Яэяр 1995-ъиилин яввялиня мяркязляндирилмиш кредитляр цзря милли банкын дяряъяляри иллик80% тяшкил едирди дя, 1996-ъы илин ахырына-20%, вя 1998-ъи илдя – 15% тяшкиледиб (иллик). Бир нечя ил ярзиндя илк дяфя олараг юлкянин милли банк 1996-ъыилдя бцдъя кясиринин бирбаша кредитляшдирилмясини щяйата кечирмямишди.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Гейд етмяк лазымдыр ки, мцасир шяраитдя хариъиборъсуз кечид игтисадиййатлы юлкяляр  дярин системли ислащатларщяйата кечиря билмирляр. Игтисади системин реформасийасы вя трансформасийасыпросесиндя обйектив олараг ресурслара ъидди тялабат мейдана эялир вя буна эюрядя онларын ъидди чатышмамазлыьы дюврцндя хариъи боръ милли базар мцнасибятляринйаранмасына шяраит йарадан ваъиб шярт вя фактордур.

<span Azeri Times Lat",«sans-serif»">Буна эюрядя хариъи боръланма институтунунйарадылмасы цмумилик дя базарын трансформасийасынын ваъиб атрибутудур вяхцсусяндя хариъи игтисади фяалиййят сферасында. Яэяр конкрет десяк,  дейилян шярт ашаьыдакына эятирир: макроигтисади стабилляшмя, тядиййя балансынын тянзимлянмяси, бцдъянин эярэинлийининазадылмасы, милли пул ващидинин мязяннясинин сабитляшмяси, игтисадиййатынреструктурфизиасийасы, йени  базарструктурларынын йарадылмасы, институсионал реструктуризасийа, идаря

<span Times New Roman",«serif»;mso-ansi-language:AZ-LATIN"> <span Azeri Times Lat",«sans-serif»">етмянин модернляшдирилмяси, дахили базардатаразлыьын тямин едилмяси
еще рефераты
Еще работы по авиации